05 DALSZY CIĄG POMIARÓW ROZMIARÓW  BUDYNKÓW NADAJNIKA.

05.01 Wprowadzenie.

W rozdziale 04, wykorzystując zdjęcie lotnicze terenu w otoczeniu linii symetrii anteny Nadajnika Babice, wykonane w 1944 roku, a więc przed jego zniszczeniem, uzyskałem poziome rozmiary: jego basenu chłodniczego, budynku elektrowni i nadawczego oraz ich wzajemne oddalenie. Informacje te mógłbym wykorzystać do sporządzenia modelu anteny jedynie na płaszczyźnie, gdyż nie znane mi są wysokości budynków elektrowni i nadawczego. Chcąc zbudować model przestrzenny, należy uzyskać informacje o ich wysokości, jeśli nie w postaci pełnej, to znaczy ze szczegółami dotyczącymi kształtów obu budynków, to przynajmniej w postaci uproszczonej, jako bryły o takiej samej wysokości, czyli poznać ich rozmiary pionowe. 

05.02 Wykorzystanie zdjęcia "Babice 1939".

Moją nadzieję uzyskania potwierdzenia, jeśli nie wszystkich rozmiarów uzyskanych w rozdziale 04, podanych w Tabeli 2, to przynajmniej ich część, mogłem uzyskać z kolejnego zdjęcia lotniczego, wykonanego wcześniej, bo w 1939 roku. Zdjęcie to zatytułowane „babice1939” otrzymałem od Internauty o inicjałach J.U. lub J.M., który 2010.12.16 mi je przysłał po lekturze rozdziału, w którym ustaliłem warunki wybuchowego niszczenia masztów. Jak mi napisał pochodzi ono z www.warszawa.ap.gov.pl\1939\ Ponieważ zdjęcie to opisane jako images/06-10.htm jest przechowywane w Państwowym Archiwum m. st. Warszawy, zwróciłem się 2012.12.06 do tej Instytucji z prośbą o pozwolenie jego wykorzystania. Dnia 2013.01. 21 otrzymałem taką zgodę. Wykorzystałem z niego mały fragment na którym przedstawiony jest obszar znajdujący się pomiędzy siedmioma środkowymi masztami anteny Nadajnika Babice. Niestety, również jest to zdjęcie o niezbyt dobrej rozróżnialności i wykonane pod bardzo nie korzystnymi kątami, ale przy stosunkowo dobrej, słonecznej pogodzie. Dzięki temu widoczne są na nim maszty i budynki z wyraźnymi długimi cieniami, ale niezbyt wyraźnymi konturami. Mimo to podjąłem jeszcze jedną próbę wykorzystania fragmentu tego zdjęcia, dla określenia rozmiarów głównych obiektów Nadajnika. W tym celu wykonałem kopię, rys. 1, fragmentu terenu znajdującego się w pobliżu linii symetrii anteny, obejmującego dwa maszty, piąty i szósty, oraz kontury basenu i budynków wraz z ich cieniami. 

 

 
Rys. 1 Kopia fragmentu terenu pomiędzy masztami 5 i 6 wykonana ze zdjęcia „Babice 1939” ze zbiorów Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.

Po obrocie zdjęcia i sprowadzeniu do poziomu linię anteny, wrysowałem kontury: budynków nadawczego, elektrowni i basenu chłodzącego, ich cienie oraz odcinki linii o długości masztów i ich cieni. Obraz znormalizowanego względem rozstawu nóg masztów zdjęcia i wrysowanych konturów wraz z wymiarami i opisami przedstawia rys. 2, natomiast sam widok wrysowanych konturów obiektów i ich rozmiary, szkic na rys. 3. 

 Rys. 2 Fragment zdjęcia z rys.1 z naniesionymi konturami obiektów, ich rozmiarami i cieniami ze zbiorów Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.
 Rys. 3 Kopia z rys. 2 samego szkicu z wrysowanymi konturami obiektów, ich cieniami i rozmiarami.

05.03 Porównanie rozmiarów poziomych ze zdjęć "Babice 1939" i "Babice 1944".

W pierwszej kolejności interesowały mnie rozmiary poziome budynków. Będę je traktował jako sprawdzian podobnych rozmiarów uzyskanych w rozdziale 04. Analiza konturów budynku elektrowni wykazała, że są one niezbyt czytelne i różnią się od jego kształtów, widocznych na innych zdjęciach którymi dysponuję. Kopie jednego z nich zamieściłem już wcześniej w jednym z rozdziałów i powtarzam ją na rys. 4, drugie należy do zestawu zdjęć wykonanych przez amerykańskich budowniczych i znajdujących się w artykule [1]. Jedno z tych zdjęć „Figure 10” również zamieściłem już wcześniej. Na zdjęciu tym, wykonanym ze szczytu masztu piątego, oznaczonym jako „Figure 4”, pokazany został, rys. 5, widok terenu w otoczeniu linii symetrii anteny w trakcie budowy Nadajnika. 


Rys. 4 Widok masztu 5, budynku elektrowni i na drugim planie budynku nadawczego.  

 Rys. 5 Widok ze szczytu masztu 5 w trakcie budowy: budynku elektrowni z basenem chłodzącym na jego zapleczu oraz budynku nadawczego. [1] © 1925 IRE (obecnie IEEE). Przedruk za pozwoleniem od Proceedings of the Institute of Electrical Engineers Volume 13, Issue 5, October 1925.

Widać na tych zdjęciach, że budynek elektrowni składał się z dwóch segmentów. Węższego od strony masztu piątego, zaopatrzonego w wysoki komin rurowy i element wentylacyjny na dwuspadowym skośnym dachu i szerszego, od strony budynku nadawczego. Ponad to, na jego tyłach, rys. 4, rzeczywiście znajduje się obiekt w postaci prostokąta z zaokrąglonymi rogami od strony fosy, o którym pisałem w rozdziale 22 [2]. Jego najbliższy bok znajduje się na poziomie ściany węższego segmentu, prostopadłej do linii anten. Na powierzchni obiektu znajdującego się na tyłach węższego segmentu, rozmieszczonych jest dwanaście słupków, prawdopodobnie fontann, wykorzystywanych do rozpylania wody i przyspieszenia jej chłodzenia. Ściany tylne obu segmentów równoległe do linii anten, są na takim samym poziomie. Za budynkiem elektrowni znajduje się budynek nadawczy. Składa się z wyższej części środkowej z ozdobną fasadą, skierowaną w stronę masztu piątego i dwoma niższymi segmentami bocznymi, jak gdyby nawami. Budynek nadawczy również ma dwuspadowe dachy.
Przytaczam te informacje, gdyż uzasadniają one tezę, że kontur budynku elektrowni na zdjęciu rys. 2 i szkicu rys. 3 różni się od oczekiwanego. Bowiem lewa jego strona, z nieznanych mi powodów nie jest widoczna na poziomie lewej krawędzi basenu chłodzącego. Zdjęcie nie umożliwia również określenia rozmiarów obu segmentów budynku elektrowni. Dlatego też sprowadziłem na szkicach rys. 3 i rys. 6, położenie lewej krawędzi budynku elektrowni do poziomu lewej krawędzi basenu, tak jak to obserwuje się na rys. 5. Powoduje to, że rozmiar budynku elektrowni w kierunku linii anten, a więc jego szerokość powiększa się, a podane rozmiary dotyczą rzutu budynku elektrowni, nie w postaci, jak to określałem w moich tekstach ”samochodu ciężarowego”, a w postaci prostokąta. Wówczas jego rozmiary, rys. 6, są równe: szerokość ok. Xe = 31 [m], długość ok. Ye = 25.8 [m]. Natomiast rozmiary budynku nadawczego odczytane z tego samego rys. 6, są równe: szerokość ok. Xn = 27.8 [m]. długość ok. Yn = 33.2 [m].

 

 Rys. 6 Kopia powiększonego fragmentu terenu z rys. 3.

Wykorzystując informacje uzyskane ze zdjęcia „Babice 1939” w postaci szkiców, rys. 3 i rys. 6, dla podanych warunków (normalizacja względem nóg masztu piątego, praktycznie zgodna z rozstawem masztów), uzyskałem rozmiary poszczególnych obiektów, oznaczone datą 1939, które zamieściłem w pierwszej kolumnie Tabeli 1 i porównałem je z rozmiarami tych samych obiektów, jakie otrzymałem w rozdziale 04 ze zdjęcia „Babice 1944” (druga kolumna). Ich różnice znajdują się w trzeciej kolumnie. 

 

Tabela 1 zbiorcza, rozmiarów obiektów Nadajnika odczytanych ze zdjęcia Babice 1939 r.-pierwsza kolumna; ze zdjęcia 1944-druga; różnica-trzecia. 

Jak widać, wartości uzyskane na podstawie analizy zdjęcia „Babice 1939”, podane w tabeli 1 (pierwsza kolumna), nieco się różnią się od wartości uzyskanych na podstawie analizy zdjęcia „Babice 1944” z rozdziału 04, (druga kolumna). Jako najbardziej prawdopodobne ze względu na stosunkowo małe różnice, mniejsze od ok. 2 [m], są wartości Xb, Yb, Ye, Yn i ewentualnie: Xn , różniące się o ok. 3 [m] oraz Xe różniące się o ok. 5 m. Największa różnica rzędu Xen = 11 m. dotyczy odległości między budynkami. Prawdopodobną przyczyną tak dużej rozbieżności wartości Xe, Xn i Xen są niezbyt wyraźnie zarysowane lewe krawędzie budynków.

W pierwszej kolejności interesowały mnie rozmiary poziome budynków. Będę je traktował jako sprawdzian podobnych rozmiarów uzyskanych w rozdziale 04. Analiza konturów budynku elektrowni wykazała, że są one niezbyt czytelne i różnią się od jego kształtów, widocznych na innych zdjęciach którymi dysponuję. Kopie jednego z nich zamieściłem już wcześniej w jednym z rozdziałów i powtarzam ją na rys. 4, drugie należy do zestawu zdjęć wykonanych przez amerykańskich budowniczych i znajdujących się w artykule [1]. Jedno z tych zdjęć „Figure 10” również zamieściłem już wcześniej. Na zdjęciu tym, wykonanym ze szczytu masztu piątego, oznaczonym jako „Figure 4”, pokazany został, rys. 5, widok terenu w otoczeniu linii symetrii anteny w trakcie budowy Nadajnika.

05.04 Oszacowanie rozmiarów pionowych obiektów Nadajnika ze zdjęć "Babice".

 Podjąłem również próbę określenia, chociaż w przybliżeniu, rozmiarów obu segmentów budynku elektrowni. Dla oszacowania długości węższego segmentu elektrowni Yew, wykorzystałem zdjęcie rys. 5, przedstawiające widok terenu obiektów Nadajnika podczas jego budowy. Widać na nim bardzo wyraźnie obiekt pełniący funkcję basenu chłodzącego. Ponieważ zdjęcie to wykonano ze szczytu masztu piątego, więc pokazuje teren i obiekty pod pewnym kątem. Powoduje to, że obiekty pokazane są w perspektywie, pozornie maleją wraz z odległością. Jednak wiedząc, że ściana segmentu węższego budynku elektrowni, znajduje się na poziomie krawędzi basenu chłodzącego od strony masztu, której położenie jest mi znane, jej szerokość można użyć do miejscowej normalizacji szerokości obiektu węższego Yew, leżącego w tej samej płaszczyźnie. Przyjąłem wartość wielkości normalizującej równą Yb = 23.18 [m] zbliżoną do wartości podanych w Tabeli 1. Wykorzystany sposób ilustruje szkic na rys. 7. 

 

 Rys. 7 Szkic wykonany ze zdjęcia rys. 5 dla miejscowej normalizacji w postaci długości basenu Ynb = 23.18 [m]. 

Odczytana długość węższego segmentu budynku elektrowni Yew dla tej normalizacji jest równa ok. Yew = 22.04 m. Przy tej normalizacji, pozorne zmniejszenie długości basenu Xb, na poziomie zbliżonym do ściany dłuższego elementu przylegającej do ściany węższego Yed, jest równe 21.59 [m]. Zatem, aby uzyskać przybliżoną długość rzeczywistą na tym poziomie, należy powiększyć następny szkic 23.18 /21.59 = 1.0738 razy. Tak powiększony szkic przedstawia rys. 8. 

 

 Rys. 8 Szkic wykonany ze zdjęcia rys. 5 dla miejscowej normalizacji długości basenu Ynb = 23.17 m na poziomie segmentu dłuższego.

Zmierzona z tego szkicu długość segmentu dużego jest wówczas równa Yed = 25.5 [m]. Jest to długość prawie taka sama, jak wartości długości zamieszczone w Tabeli 1: Ye = 25.8 [m]. określonej ze zdjęcia „Babice 1939” i Ye = 26 [m] określonej ze zdjęcia „Babice1944”. W pewnym sensie taki wynik może świadczyć, że i pozostałe wielkości odczytane ze zdjęcia „Babice1939” znajdujące się w pierwszej kolumnie Tabeli 1 mogą być zbliżone do rzeczywistych. Uzyskany wynik potwierdza, że długości budynku nadawczego Yn, odczytane z rys. 1 i podane w Tabeli 1 rozdziału 04, są znacznie zaniżone.
Oprócz wyznaczenia rozmiarów poziomych obiektów z ich konturów, dysponując bardzo wyraźnymi konturami cieni masztów i budynków, widocznych na zdjęciu, rys. 2 i szkicu rys. 3, można pokusić się o oszacowanie ich wysokości. Celowo użyłem takiego określenia, gdyż sposób jaki użyłem zapewni tylko orientacyjną wartość wysokości obiektów.
Biorąc pod uwagę, że rzeczywista wysokość stojącego masztu jest znana i równa ok. Hm = 126.5 m., a jego cień, rys.2 i rys. 3, ma długość ok. hm = 190.4 [m], mierząc długość cienia, np. budynku elektrowni od strony budynku nadawczego, w kierunku cienia masztu, równego ok. he = 18.1 [m], oszacować można wysokość budynku elektrowni He. Jest ona w dużym przybliżeniu równa ok. He = (Hmxhe/hm) = (126.5x18.1/190.4) [m] = 0.6644 x18.1 m.= 12.0 [m].
Podobnie oszacować można wysokości budynku nadawczego. Wysokość części środkowej jego fasady Hnf , której cień, również mierzony w kierunku cienia masztu, ma długość ok. hnf = 14.6 [m], jest równa ok. Hnf = (Hmxhnf/hm) = (0.6644x14.6) [m] = 9.7 [m], natomiast części skrajnych fasady dających długość cienia ok. hnfs = 9 [m] odpowiada wysokości Hnfs = (Hmxhnfs/hm) [m] = (0.6644 x9) [m] = 6.0 [m]. Wyniki rozmiarów poziomych i wysokości obiektów Nadajnika Babice uzyskane z analizy zdjęcia „Babice 1939”, przedstawiam w poniższej tabeli, Tabela 2: 

 Tabela 2 zbiorcza rozmiarów obiektów Nadajnika Babice określonych ze zdjęcia ”Babice1939”. 

Dla oceny, czy tak określone wysokości są prawdopodobne, posłużyłem się zdjęciem pokazanym na rys. 4. Na zdjęciu tym są widoczne szczególne obiekty, których rozmiary można uznać w pewnym sensie za znane. Do takich szczegółów zaliczyć można drzwi w obu segmentach, szersze (podwójne) w pierwszym segmencie i węższe (pojedyncze) w drugim. Wykorzystam je do miejscowej normalizacji elementów znajdujących się w tej samej płaszczyźnie. Konstrukcję taką pokazałem na rys. 9, dla przyjętej szerokości drzwi podwójnych w pierwszym segmencie równej ok. 2 [m]. Wówczas szerokość drzwi pojedynczych była ok. 1 [m]. Podobną szerokość mają drzwi znajdujące się w ścianie segmentu drugiego, dłuższego, równą ok. 1 [m]. 

 

 Rys. 9 Obraz ilustrujący miejscową normalizację za pomocą przyjętych za znane, rozmiarów drzwi podwójnych w pierwszym segmencie.

Wówczas długość segmentu pierwszego, węższego, budynku elektrowni była rzędu ok. Yew = 21.18 [m] (czyli była zbliżona do wartości z rys. 7, określonej jako 22.04 [m]), a jego wysokość do krawędzi dachu ok. He = 17.04 [m]. Dla oszacowania długości segmentu drugiego, dłuższego, wykorzystałem szerokość drzwi pojedynczych znajdujących się w jego ścianie. Przyjąłem ich szerokość także równą ok. 1 [m]. Wówczas różnica długości segmentu drugiego w stosunku do pierwszego jest równa 4.44 [m]. Tak więc długość segmentu drugiego budynku elektrowni Ye będzie sumą długości segmentu pierwszego i pomierzonej różnicy: Ye = (Yew + 4.44) = (21.18 + 4.4) [m] = 25.58 [m], a więc jest zbliżona do długości budynku elektrowni podanej w Tabeli 2 zbiorczej, równej Ye = 25.8 [m]. Wykorzystując podobną procedurę można podjąć próbę oszacowania ze zdjęcia rys. 4, również rozmiarów budynku nadawczego. Posłużę się w tym celu szerokością okien. Przyjmuję, że okna w budynku elektrowni i nadawczym mają taką samą szerokość, równą ok. 2.4 [m]. Jest to wartość zmierzona na poziomie basenu chłodzącego. Szerokość okien w budynku nadawczym wskutek perspektywy są węższe. Ich szerokość zmierzona na tym samym zdjęciu rys. 9 jest równa 1.06 [m]. Aby ich widok miał rozmiar 2.4 m. należy powiększyć zdjęcie ok. dwukrotnie, dokładnie 1.06/2.02 = 1.90566 razy. Otrzyma się wówczas obraz, rys. 10, z którego jest możliwe określenie, a właściwie oszacowanie, niektórych wymiarów budynku nadawczego. 

 

 Rys. 10 Znormalizowany obraz fragmentu budynku nadawczego względem szerokości okien, równej 2.4 m. odczytanej z segmentu pierwszego.

Pomierzone niektóre rozmiary fragmentów budynku nadawczego, demonstruje rys. 10. Są one następujące: długość fasady bocznej, niższego segmentu budynku jest równa Ynb39 = 5.16 [m], a jej wysokość Hnb39 = 4.55 [m]; Natomiast wysokość części skrajnej fasady segmentu wyższego jest równa Hnf39 = 6.7 [m]. Należy zaznaczyć, że porównanie tak określonych rozmiarów wysokości w stosunku do wartości z Tabeli 2 zbiorczej, jest utrudnione, gdyż ze szkicu na rys. 6 nie można wywnioskować, czy cień dotyczy skrajnej części, dokładniej, że określona wysokość dotyczy wysokości fasady skrajnej niższego fasady segmentu niższego, czy też wyższego. Jednak przyjmując, wysokość segmentu Hnfs= 6.1 [m], różnice Hnfs– Hnfs(39) w obu przypadkach, a więc dla Hnfs = 4.55 [m] i różnice Hnfs– Hnfs(39) = (6.1 – 4.55) [m] = 1.55 [m] oraz dla Hnfs =6.7 [m] i Hnfs– Hnfs(39) = (6.1 – 6.7) [m] = 0.6 [m], nie są dyskwalifikujące dla użytego sposobu oszacowania wysokości budynków.
Jeśli chodzi o uzyskaną wartość długości części niższej, bocznej Ynb39 = 5.16 [m], jest ona bardzo bliska długości tej części określonej wcześniej w rozdziale 04, ze zdjęcia „Babice 1944” równej Ynb44 = 5 [m]. Dokumentuje to rys. 5 z tego rozdziału, której kopię przytaczam na rys. 11. Różnica wartości długości części bocznej budynku nadawczego wyznaczonych ze zdjęć „Babice 1939” i „Babice 1944”, jest równa (Ynb44 – Ynb39) = (5 – 5.16) [m] = -0.16 [m]. 

 

 

Rys. 11 Fragment szkicu z basenem chłodniczym i budynkami elektrowni oraz nadawczego.

Nie dysponując innymi źródłowymi informacjami o bezpośrednich opisach, rysunkach i bardziej odpowiednich do analizy zdjęciach obiektów Nadajnika Babice, musimy zadowolić się wynikami dotyczącymi rozmiarów poziomych i wysokości budynków Nadajnika Babice, uzyskanymi ze zdjęć w sposób pośredni, zamieszczonymi w Tabeli 2, jako w chwili obecnej najbardziej wiarogodnymi.

 

[1] Trans-oceanic radio station-Warsaw, Poland William G. Lush, Fred E. Johnston, and J. Leslie Finch (Radio Corporation of America, New York), 1924.

[2] www.nadajnik-babice. pl